Muà Phật Đản ngày mùng tám tháng tư năm Giáp Ngọ 2014
Lịch Sử Bút Tích Chùa Hương
Theo truyền thuyết thì Phật Bà Quan-Âm tức Ni-cô Diệu-Thiện hay Chúa-Ba, con vua Diệu-Trang-Vương tu hành chứng quả ở chùa Hương-Tích vào khoảng thế kỷ thứ 15, như vậy lịch sử thành lập chùa hẳn đã có từ lâu đời.
Chùa Hương-Tích hay còn gọi là chùa Hương thuộc tình Hà-Tỉnh, quận Mỹ-Đức, xã Hương-Sơn, thôn Yên-Vĩ, là ngôi danh lam đứng vào bậc nhất ở miền Bắc, Việt-Nam.
Chùa vốn có tiếng nhờ cảnh trí nơi các hang động đẹp như núi Tuyết-Sơn, núi Hình Bông, núi Hương-Tích với động Hương-Tích nổi tiếng đẹp nhất Việt-Nam từ xưa. Động Hương-Tích được xem như vẻ đẹp thần tiên, tự nhiên qua những công trình thiên nhiên hùng vĩ như nhũ đá hình kỳ diệu, đã tượng hình chuồng thú không do ai tạc mà thành với đủ vẻ mỹ quan, thần kỳ. Do vẻ đẹp tuyệt vời nầy mà Trịnh-Sâm (1767 - 1782) có đề ngoài cửa động là "Nam Thiên đệ nhất động" (động đẹp nhất nước Nam)
Trong động có thờ tượng đức Phật Bà Quan-Âm bằng đá xanh đúc vào đời vua Cảnh-Thịnh (1793). Pho tượng vốn bằng đồng đúc vào đời Lê-Cảnh-Hưng thức 28, tức năm 1767, nhưng đã bị quân Tây-Sơn xua quân ra đánh chúa Trịnh, phá hủy pho tượng lấy đồng (1786) dùng vào việc đúc súng đạn. Ngoài ra, chùa còn có quả chuông lớn, là những công trình kiến trúc đời Tây-Sơn mà hai di tích lịch sử nầy còn sót lại tới ngày nay.
Nhà thơ Chu-Mạnh-Trinh (1862 - 1905) đã tả cảnh chùa Hương-Tích như sau :
Bầu trời cảnh Bụt,
Thú hương sơn ao ước bấy lâu nay,
Kìa non non, nước nước, mây mây,
Đệ nhất động hỏi rằng đây có phải ?
Thỏ thẻ rừng mai chim cúng trái,
Lững lờ dưới suối cá nghe kinh,
Lẳng bên tai một tiếng chày kình,
Khách tang hải giật mình trong giấc mộng.
Nầy suối giải oan, nầy chùa Cửu-Võng,
Nầy am Phật-Tích, nầy động Tuyết-Quynh.
Nhác trông lên ai khéo vẽ hình,
Đá ngũ sắc long lanh như gấm dệt.
Thăm thẳm một hang lồng bóng nguyệt,
Gập ghềnh mấy lối uốn thang mây.
Chừng giang sơn còn đợi ai đây,
Hay tạo hóa khéo ra tay xếp đặt.
Lần tràng hạt niệm Nam mô Phật
Cửa Từ-Bi công đức biết bao !
Càng trông phong cảnh càng cao